Tinan 2021 CAC Salva Osan Estadu $ 4,355,156.70 milhões ba Kofre Estadu

Tinan 2021 CAC Salva Osan Estadu $ 4,355,156.70 milhões ba Kofre Estadu

Fuiluro – Comissão Anti-Corrupção (CAC) lidera husi Komisariu Sergio Hornai durante tinan 2021 konsege salva osan Estadu nian hamutuk 4,355,156.70 milhões.

Totál osan Estadu nian ne’e revela iha loron Kuarta-feira (28/12), loron Daruak ba Komisaun halao Avaliasaun Annual (AA) tinan 2021 nian iha kompleks Eskola Tekniku Agrikula (ETA) Salesiano Fuiluro Munisipiu Lautem.

CAC halo servisu salva osan Estadu nian fila ba Kofre Estadu hafoin halo intervensaun no re-inspeksaun ba Programa Subsidiu Agregadu Familia ne’ebé implementa husi MSSI, Programa Sesta Bázika iha MCIA no SECOOP no projeitu alargamentu Elektifikasaun iha EDTL, EP iha munisipiu sira.

Atividades rekolla no analiza informasaun potensia rísku sira ba korrupsaun ne’ebé Espesialista Anti-Korrupsaun (EAK) haknar an iha CAC espesialmente Unidade Inspesaun no Monitorizasaun (UIM) atua bazeia ba instrusaun no orientasaun direta husi Komisariu CAC rasik ne’ebé reflete husi espiritu artigu 5 (1) Lei Nú. 8/2009 kona-ba materia prevensaun kriminál nian, iha ámbitu servisu prevene no kombate korrupsaun iha Timor-Leste.

Atividade prevensaun sedu ba aktu korrupsaun ho pro-aktivu ida ne’e lidera husi Komisariu Adjuntu ba Asuntu Prevensaun no Sensibilizasaun Luis de Oliveira Sampaio ho ninian EAK sira haknar an iha UIM konsege salva orsamentu Estadu nian fila fali ba Kofre Estadu.

Atividades prevensaun korrupsaun sedu ne’ebé UIM iha CAC halo durante tinan 2021 ninian indikador hamutuk tolu (3); IDA Informasaun kona-ba projeitus sira ne’ebé iha potensia ba rísku korrupsaun rekollidu no analizadu, RUA Informasaun irregularidades sira kona-ba rekrutamentu funsionáriu iha instituisaun Estadu sira no TOLU relatóriu ne’ebé oras ne’e iha hela prosesu (finalizasaun).

Rezultadu DAHULUK servisu indikador tolu (3) ne’e, Komisaun hahu rekolla lista projeitus sira husi Ministériu Estatál iha Diresaun Nasionál PNDS nian kona-ba Uma Kbiit Laek (UKL). Komisaun halo monitorizasaun ba UKL hamutuk 108. Husi projetu 108 ne’ebé EAK sira halo inspesaun detekta irregularidade balun.

UKL iha munisipiu sira benefisiu duni ba komunidade, maibé, husi intervensaun ne’ebé ekipa IUM hala’o bazeia ba lista projeitu UKL husi Diresaun Nasionál PNDS hatudu katak iha prosesu konstrusaun ne’e maioria mak la uza fatuk kerikil ba fondasi. Maibé, depoisde verifika no kruza informasaun hirak ne’e, ekipa UIM CAC hetan justifikasaun bazeia ba manuál ne’ebé mak iha katak orsamentu restu husi item sira ne’ebé la uza ba despeza konstrusaun ne’e sei uza fali ba kompras materiál uma-laran ka mobíliariu doméstika (perabot rumah tangga).

Rezultadu DARUAK, Ekipa UIM rekolla dadus kona-ba Agregadu Familiar iha Ministériu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun-MSSI husi 2020-2021. Relatóriu finál servisu konjunta entre CAC, MSSI no Banku Nasionál Komersiu Timor-Leste (BNCTL) hatudu BNCTL halo ona rekonsiliasaun ba orsamentu Programa Agregadu Familiar.

Husi monitorizasaun ba Subsidiu Programa Agregadu Familiar mak: a) Balansu ikus re-deposita ba Kofre Estadu husi pagamentu faze dahuluk hamutuk $3,945,400.00. b) Balansu pagamentu ba reklamasaun daruak $169.400.00. c) Balansu ba despezas operasionais $53.565.00. d) Balansu re-depozita husi benefisiariu la elijivel $43.400.00.

“Balansu re-depozito husi benefisiariu la elijivel katak funsionariu sira ne’ebé mak simu osan liu $500 kada fulan no joven sira ne’ebé mak seidauk merese asesu ba Programa Subdisiu Agregadu Familiar” dehan Xefe Unidade Inspeksaun no Monitorizasaun Antonino Alves.

e) Totál balansu depozito $4.211.765.00 mak fila fali ba Kofre Estadu ho intervensaun Espesialista Anti-Korrupsaun (EAK) husi Unidade Inspeksaun no Monitorizasaun sira.

Intervensaun ba program fundu agregadu familiar ne’e atraves husi servisu kordenasaun di’ak entre CAC, PDHJ, IGE, no CFP. Aleinde ne’e, intervensaun ne’e hetan apóiu makaas husi organizasaun sosiedade sivíl sira hanesan FONGTIL, JSMP, organizasaun joventude sira, organizasaun estudante universitáriu, no estudante ativista husi AJAR Timor-Leste.

Servisu Rekolla no Analiza Informasaun halo akompañamentu prosesu rekrutamentu funsionáriu iha instituisaun Estadu iha ne’ebé EAK halo mós intervensaun ba sira ninian anúnsia iha ne’ebé fó sai iha loron Sesta-feira no taka iha loron Tersa-feira.

Entaun, EAK halo intervensaun hodi halo re-anunsia ba publikasaun rekrutamentu nian durante loron 15. UIM mós halo akompañamentu ba prosesu rekrutamentu iha SEPFOPE,”.

Durante tinan 2021 iha pandemia globál COVID-19 nian laran, EAK sira haknar-an iha UIM kontinua hala’o servisu pro-aktivu iha luta prevene no kombate korrupsaun hodi halo intervensaun ba implementasaun Programa Sesta Bázika. Intervensaun ne’e bazeia ba kompeténsia ne’ebé mai husi artigu 5 (1) letra (c) ne’ebé defini katak Komisaun iha kompeténsia atu; fó hanoin (akonsella) kualkér instituisaun ka entidade públika kona-ba oinsa prevene no luta hasoru hahalok korrupsaun.

Rezultadu intervensaun ba Programa Sesta Bázika nian iha ne’ebé CAC hala’o koordenasaun servisu konjunta ho instituisaun relevante; AIFESA, SECOOP, MCIA no Sosiedade Sivíl (FONGTIL konsege salva osan Estadu nian hamutuk $66.301,55.

Iha kompaña haat (4) mak liu husi servisu intervensaun CAC nian ba programa Sesta Bázika; IDA Kompanha Unipesoál, Lda, hetan diskontu (halo redusaun) ho montante $7.509.50.00, husi sasan ka produtu sira ne’e kompaña la konsege fornese tuir saida mak defini iha kontratu. RUA, diskontu $34,908.75.00, TOLU

Kompaña Unipesoál, Lda $21,678,75.00 no HAAT Kompaña Unpessoál, Lda $2204.55.00.

Nune’e, Totál orsamentu ne’ebé CAC konsege prevene no salva iha Programa Sesta Bázika hodi fila fali ba Kofre Estadu iha tinan kotuk hamutuk $66.301,55,” Katak Xefe Unidade UIM Antoninho Alves.

EAK sira iha UIM mós halo inspeksaun no monitorizasaun ba alargamentu eletrisidade iha ne’ebé ekipa UIM servisu hamutuk ho tékniku EDTL, EP hodi halo inspesaun ho rezultadu positivu no redus orsamentu ba item sira ne’ebé kompaña implementador la konstroi tuir kontratu no BoQ hamutuk $77.023,60

Nune’e, Totál orsamentu ne’ebé CAC liu husi Diresaun Prevensaun no Sensibilizasaun ne’ebé lidera husi Komisariu Adjuntu Luis de Oliveira Sampaio konsege akonsella instituisaun Estadu sira hodi salva no depositu fila fali ba Kofre Estadu iha tinan 2021 hamutuk $ 4.355.156,70.

Rezultadu (positivu) sira ne’e hotu servisu hamutuk entre unidade (iha CAC); Unidade Investigasaun Kriminál no Unidade Informasaun no Seguransa. Aleinde ne’e, hetan apóiu makaas mós husi motoristas. Husi esforsu sira ne’e ita konsege akonsella instituisaun sira hodi ko’a osan ne’ebé bele konsidera hanesan aplika penalty ba kompaÑa sira ne’ebé la kumpri kontratu liuhusi instituisaun estadu sira ne’ebé implementa projeitu hirak ne’e,” Xefe UIM Antonino Alves afirma. (*)