Loron Datoluk AA Termina ho Aprezentasaun husi DI

Loron Datoluk AA Termina ho Aprezentasaun husi DI

Fuiluro- Familia Boot Comissão Anti Corrupção (CAC) Kuarta-feira (29/12) ohin loron Datoluk ba Komisaun hala’o Avaliasaun Annuál (AA) tinan 2021 nian iha kompleks Eskola TJkniku Agrikula (ETA) Salesiano Fuiluro Munisipiu Lautem. Diresaun ida ne’e iha Komisariu Adjunto ba Asuntu Investigasaun Augosto Castro nian okos no lidera husi Diretor Jerál Jose Verdial ho ninian unidade rua (2); Unidade Informasaun no Seguransa (UIS) no Unidade Investigasaun (UI).

Loron ikus AA ne’e, aprezentasaun materia hahú ho UIS lidera husi Diretor Euclides Madeira no termina ho UI lidera husi Diretor Emilio Quintas.

Diretor UIS Euclides Madeira aprezenta katak UIS ninian objetivu mak; IDA, halibur informasaun kredivel hodi suporta prosesu averiguasaun ba kazu krimi ekstra-ordinariu korrupsaun, RUA públiku iha konfiansa hodi hato’o keixa ba CAC, TOLU Informasaun no Provas inisiál ba kazu konkluidu no HAT objetu aprendidu seguru (Fisiku no Valor).

IDA Atividades UIS iha tinan 2021 mak hanesan: estebelesementu rede informasaun; Iha tinan 2021, UIS konsege estebelese rede informasaun iha Munisipiu tolu (3) ho informador hamutuk 6 hodi kompleta munisipiu haat (4) ne’ebé mak antes ne’e existe ona. Mezmu seidauk organizadu no tuir padraun rede informasaun ne’ebé iha, maibé informador hirak ne’e konsisten no kontinua fornese informasaun ba UIS hamutuk 15.

RUA atendementu keixa públiku; Iha tinan 2021, UIS halo atendementu ba keixa públiku hamutuk hitu nulu-resin-tolu (73), mak hanesan: Jan= 5, Fev: 5 Mar= 2, Abril= 4, Maiu= 4 Jun=3, Jul=5 Ags= 8, Setembro= 10 Out= 13, Nov= 9 no Dez= 5.

Klasifikasaun keixa hirak ne’e mak hanesan:

  1. Funsionáriu públiku = 14
  2. Sosiedade Sivíl            = 5
  3. Kompaña                        = 22
  4. Estudante                       = 12
  5. Email                               = 3
  6. WA                                    = 8
  7. Anonimu                        = 9

TOLU Analiza no halo Auto Partisipasaun; Durante tinan 2021, UIS halo averiguasaun hamutuk 36, ne’ebé kompostu husi keixa 25 no rekolla informasaun hamutuk 11. Rezultadu mak konsege produs Auto Partisipasaun hamutuk sanulu resin-hitu (17) no sei kontinua halo averiguasaun hamutuk 19.

Keixa hamutuk : 48 mak la konsege kontinua nia prosesu averiguasaun, tanba nia natureza la tama CAC nia kompeténsia: 2 refere ba insituisaun seluk, 6 fo fila fali ba nain, tanba natureza kazu sivíl no 40 natureza la’os krime. Rekolla Informasaun hamutuk 4 mak la kontinua nia prosesu averiguasaun tanba ho natureza la’os krime.

Razaun Auto Partisipasaun menus iha tinan 2021, tanba:

  1. Konfinamentu Obrigatoriu durante fulan 3-4
  2. Dezastre iha fulan abril ne’ebé afeta mos edifísiu UIS halo atividades paradu
  3. Investigador iha UIS mós kaer kazu ne’ebé delega husi MP.

HAT Atuasaun Polisiál

Iha tinan 2021, UIS konsege halo atuasaun polisiál hamutuk dala 3 hodi ezekuta mandadu tribunál nian, no dala 1 hamutuk ho UIC hodi halo detensaun ba suspeitu sira. UIS konsege asegura no halo jestaun ba prova hamutuk 215 item. Prova ba kazu rua mak entrega ona ba MP no hetan ona validasaun, no prova ba kazu ida hamutuk 32 item mak dadaun ne’e sei UIS nia fatin.

AKTIVIDADES SELUK

Alein de halo atividades prinsipál ne’ebé mak mensiona iha leten, UIS mós halo atividade seluk hanesan:

  1. Hamutuk ho EFK ba viaturas estadu halo monitorizasaun ba utilizasaun viaturas estadu durante loron feriadu ba finadu no natál.
  2. Involve iha prosesu investigasaun ba kazu ne’ebé mak delega husi MP hamutuk kazu 6.
  3. Sai testemuña ba kazu ne’ebé mak investiga husi CAC hodi sustenta akuzasaun MP nian.
  4. Halo vijilánsia ba objetu no sujeitu krime ho nia frekuénsia dala 20.
  5. Sai membru ba ekipa juri Aprovizionamentu
  6. Atende formasaun husi PFMO dala 3
  7. Sai observador ba leilaun públiku iha DGJPE-MF
  8. Sai vogál ba rekrutamentu funsionáriu foun CAC nian

PROGRESU;

Durante tinan 2021, progressu servisu ne’ebé UIS konsege atinje mak:

  1. Númeru keixa publiku aumenta (konfiansa públiku ba CAC aumenta) no númeru averiguasaun aumenta.
  2. Númeru Informador iha munisipiu aumenta
  3. Atuasaun polisiál frekuénsia aumenta oituan
  4. Kordenasaun servisu ho entidades relevante efetivu; (Exemplo: PNTL, Imigrasaun, DNTT no seluk tan)

DEZAFIU;

  1. Sistema Base de dadus no Analisa ne’ebé sei uza manuál
  2. Seidauk iha Aprovasaun finál ba SOP no fluxugrama prosesuál ba DI
  3. Númeru pessoál iha UIS la to’o bainhira koloka ba atividades analiza no operasionál
  4. Seidauk iha mekanizmu propriu ba atribuisaun kustu ba informador :hanesan pulsa, transporte no seluk tan.
  5. Seidauk iha ekipa analiza pr’opriu iha DI.
  6. Espasu atu rai objetu aprendidu sira menus liu.
  7. Seidauk iha pulsa ba komunikasaun ba membru iha UIS
  8. Ekipamentus vijilánsia ne’ebé sei mínimu.

PLANU BA TINAN 2022

  • Kontinua halo averiguasaun ba keixa no informasaun ne’ebé la konsege halo hotu iha tinan 2021 hodi hasa’e númeru Auto Partisipasaun.
  • Hametin kontaktu ho fontes ne’ebé iha ona, no kontinua habelar fontes/informador iha munisipiu ne’ebé seidauk iha.
  • Aumenta kuantidade atuasaun polisiál nian.
  • Halo kordenasaun di’ak ho ekipa prevensaun hodi halo monitorizasaun ba implementasaun projeitu boot sira.
  • Kria baze de dadus ne’ebé mak organizadu liu tan.
  • Iha vogál ba muniispiu sira (tanba seidauk iha reprezentasaun CAC iha regionál)

Diretor UNIDADE INVESTIGASAUN KRIMINÁL Emilio Quintas iha ninian aprezentasaun materia ho realiza prosesu inkéritu no inkrisaun ba krime korrupsaun ne’ebé akontese iha ezersísiu setór públiku no privadu.

Diretor Quintas esplika indikadore sira dezempeñu ajénte sira ne’ebé mak envolve iha kazu krime korrupsaun konfirmadu liu hosi provas depoimentus, deklarasaun no dokumentál sira ho loos no klaru. Elementus krime sira identifikadu tuir ninia tipu no delegasaun Kompeténsia konkluidu to’o 80% sub-mete fali ba MP.

Esplika no aprezenta m’os Progresu Inkrisaun no Inkeritu hodi aktualiza dadus fulan Janeiru to’o Outubro 2021;                                                          

1. Kazu pendente 2019 hamutuk  3                                                                                                                   

2. Kazu pendente 2020 hamutuk  27                                                                                                                 

3. Kazu delegasaun 2021 hamutuk 46                                                                                                              

4. Total kazu 2019 + 2020 + 2021 hamutuk  76                                                                                           

5. Relatoriu ba Ministeriu Publiku-MP hamutuk  36                                                                                                 

6. Total kazu sei iha presesu investigasaun hamutuk  40                                                                         

7. Prosesu 2 mak Titular prosesu husu avoka fali

Iha aprezentasaun ne’e Diretor Investigasaun Quintas esplika mós dezafiu Prosesu kazu sei pendente ho númeru boot tanba maioria kazu iha `munisipiu no investigadores sira labele halo viagen ba munisipiu tanba Covid-19 no SS/Covid 19.

Seidauk Iha matan dalan/SOP hodi sai hanesan instrumentu ba Xefia sira hodi kontrola andamentu prosesu nian.

Diretor Quintas termina ho ninian aprezentasaun planu DI nian mak; Kontinua prosesa kazu ne’ebé sei pendente. Persija asselera diskusaun ba mata dalan/ SOP. Presiza redefine nota entendimentu ho Unidade Informasaun Finanseira (UIF) iha Banku Sentrál Timor-Leste.

AA durante loron tolu (3) ne’e taka ho santa misa. (*)