Numeru Konkorentes Eleitoral Bo’ot Maibe Vontade Politika?

Numeru Konkorentes Eleitoral Bo’ot Maibe Vontade Politika?

Dili, Timor – Leste— Numeru partidus politiku no kandidatus prezidensial bo’ot maibe vontade politika ba asuntu nebe sai prekupasaun nasional seidauk bo’ot hanesan—ne’e maka fenomena nebe akontese iha loron Sabadu 25 Fevereiru iha konferensia konjunta nebe CAC ho CNE organiza ba konkorentes eleitoral ba tinan 2012 konaba “Transparensia no Fiskalizasaun ba Kontas Eleitoral: Dalan atu Hado’ok Aan husi Korupsaun Eleitoral,” iha Sentru Konvensaun Dili, Caicoli, Dili. Oportunidade diak ba konkorentes eleitoral sira maibe ladun hetan interese no la aproveita didiak momentu ne’e. Partisipasaun husi partidus politiku sira minimu tebes, kandidatus presidenzial nian laiha ema ida maka marka prezensa, apenas reprezentante ida rua husi sira nia ekipa suksesu deit.

Politiku na’in sira nebe marka prezensa ohin maka Prezidente Partidu Unidade Nasional (PUN) Fernanda Borges, reprezentantes husi Partidu Opozisaun Fretilin, Partidu Frente Mudansa, Partidu Social Demokrata (PSD), Partidu Unidade Nasional de Rezistensia Timorense (UNDERTIM), Partidu Dezenvolvimentu Nasional (PDN), Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor-Oan (KHUNTO) no Partidu Liberta Povu Ai-Leba (PLPA). Konvidadus seluk nebe marka prezensa maka Sigundu-Komandante Polisia Nasional Timor-Leste Afonso de Jesus, reprezentantes husi Misaun Nasoens Unidas (UNMIT), no Sosiedade Sivil.

Konferensia konjunta ne’e aprezenta oradores na’in 5 mak: Juiz Tribunal Konstitusional Hamdan Zoelva husi Indonesia koalia konaba esperiensia Indonesia konaba korupsaun politika, Michael Maley husi Australia koalia konaba dezafius no oportunidades iha prosesu eleitoral, liu-liu konaba korupsaun politika nebe involve partidus politika no kandidatu independente sira, Prezidente Tribunal Rekursu Claudio Ximenes koalia konaba perspektiva legal ba leis eleitoral nian, Komisariu CNE Faustino Cardoso Gomes koalia konaba apresiasaun no avaliasaun ba kontas partidus politiku sira no koligasaun partidus politiku sira no Komisariu Adjuntu CAC Manuel Bucar koalia konaba papel CAC iha prosesu eleitoral no deklarasaun riku-soi.

Diskusaun nebe maka mosu barak liu iha sesaun perguntas no resposta maka konaba mekanismu ba prosesu legal wainhira iha keizas ruma nebe iha relasaun ho korupsaun politika no mekanismu konaba deklarasaun riku-soi. Kuaze reprezentantes partidu politiku nebe marka prezensa konkorda ho asuntu prekupasaun konaba reseitas estadu no oinsa tenki iha mekanismu ida atu kontrola rekursu estadu nian hodi uza ba prosesu eleitoral ba tinan 2012. Asuntu seluk nebe diskuti mak konaba subsidiari ba konkorentes eleitoral nian no nia mekanismu atu aprezenta kontas ba CNE no oinsa deteta krimi eleitoral.

Ikus mai, husi lia menon husi CAC no CNE nebe nudar na’in ba konferensia ne’e hatete katak konferensia ne’e hanesan pasu inisia ida husi esforsu nebe organizasaun rua ne’ hala’o.  Iha tempu besik mai iha planu atu involve nafatin partidus politiku no kandidatu prezidensial sira atu koalia hamutuk liu-liu konaba korupsaun politika ka korupsaun eleitoral.