Dili-Timor-Leste, Iha loron Kuarta Feira 25 Janeiru 2012, Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC) konvoka sorumutu ida atu informa ba parseirus nasional ba kombate korrupsaun kona ba prosesu Revizaun ba Auto-Avaliasaun (Self-Assessment Review) hanesan parte ida husi prosesu implementasaun ba Nasoens Unidas nia Konvensaun Anti-Korrupsaun (UNCAC) no oinsa atu dezenvolve planu estratéjia nasional ida atu kombate korupsaun iha Timor-Leste.
Parseiru nasional sira ne’ebé marka prezensa iha sorumutu ne’e inkluindu Prokuradora Jerál Sra. Ana Maria Pessoa, Segundu Komandante Jerál PNTL Sr. Afonso de Jesus, Inspetór Jerál Sr. Francisco de Carvalho, reprezentantes husi Ministériu Justisa, Ministériu Negósiu Estranjeiru, Tribunal Distrital Dili no Baucau, Provedoria Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), Banku Sentral Timor-Leste (BCTL), no reprezentantes husi sosiedade sivil hanesan La’o Hamutuk, Luta Hamutuk, JSMP, Fundasaun HAK no Konselhu Joventude (CNJTL).
Iha sorumutu ne’e partisipante sira ho unanimidade konkorda atu kontinua kolabora no fahe informasaun ba CAC nuudar Instituisaun ida ne’ebé sai hanesan pontu vocal ba implementasaun prosesu revizaun ba auto-avaliasaun UNCAC iha Timor-Leste. Nune’e mós, iha sorumutu ne’e, partisipante sira hakotu atu forma grupu trabalhu (working group) ida ne’ebé komposta husi CAC, PDHJ, Fundasaun HAK, JSMP, Luta Hamutuk no La’o Hamutuk, atu dezenvolve termu referensia ida kona ba dezenvolvimentu estratéjia nasional ba kombate korrupsaun.
Komisáriu CAC deskrebe kona ba sorumutu ne’e hanesan pasu importante ida atu la’o ba oin hamutuk ho parseiru relevante tomak iha prosesu kombate korrupsaun iha Timor-Leste. Nia akresenta tan katak Kolaborasaun entre parseiru sira ba kombate korrupsaun ne’e importante. Durante halo aprezentasaun, Komisáriu Adjuntu ba Investigasaun no Edukasaun Kampaña, Sr. José António de Jesus Das Neves informa ba partisipante sira katak hanesan parte ida husi prosesu revizaun ba Auto-Avaliasaun Konvensaun UNCAC ba Siklu Dahuluk, se’i iha nasaun rua mak sai nuudar kritiku na’in (Reviewer) ba Timor-Leste. Nasaun rua ne’e maka Fiji no Namibia, ne’ebé tuir espetativa sira se’i mai Timor-Leste iha fulan April ka Maiu 2012. Prosesu avaliasaun iha Siklu Dahuluk UNCAC ne’e konsentra ba Kapitulu rua mak hanesan Kapitulu III kona ba Kriminalizasaun no Aplikasaun Lei no Kapitulu IV kona ba Kooperasaun Internasional.
Prokuradora Jeral Sra. Ana Maria Pessoa hato’o bem-vinda ba inisiativa pozitivu ida ne’e. Iha nia komentáriu hatete katak importansia husi estratéjia nasional ne’e maka tenki trata hanesan “estratéjia estadu” Timor-Leste nian ba kombate korrupsaun, ne’e presija tebtebes partisipasaun no kooperasaun husi parseiru sira hotu.
Sorumutu entre parseirus nasional ne’e sei la kotu. Iha tempu fulan hirak mai se’i kontinua halo exersisiu ba Revizaun ba Auto-Avaliasaun UNCAC nian no se’i iha diskusoens barak kona ba Timor-Leste nia estratéjia nasional ba kombate korrupsaun.
Dili-Timor-Leste, Iha loron Kuarta Feira 25 Janeiru 2012, Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC) konvoka sorumutu ida atu informa ba parseirus nasional ba kombate korrupsaun kona ba prosesu Revizaun ba Auto-Avaliasaun (Self-Assessment Review) hanesan parte ida husi prosesu implementasaun ba Nasoens Unidas nia Konvensaun Anti-Korrupsaun (UNCAC) no oinsa atu dezenvolve planu estratéjia nasional ida atu kombate korupsaun iha Timor-Leste.
Parseiru nasional sira ne’ebé marka prezensa iha sorumutu ne’e inkluindu Prokuradora Jerál Sra. Ana Maria Pessoa, Segundu Komandante Jerál PNTL Sr. Afonso de Jesus, Inspetór Jerál Sr. Francisco de Carvalho, reprezentantes husi Ministériu Justisa, Ministériu Negósiu Estranjeiru, Tribunal Distrital Dili no Baucau, Provedoria Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), Banku Sentral Timor-Leste (BCTL), no reprezentantes husi sosiedade sivil hanesan La’o Hamutuk, Luta Hamutuk, JSMP, Fundasaun HAK no Konselhu Joventude (CNJTL).
Iha sorumutu ne’e partisipante sira ho unanimidade konkorda atu kontinua kolabora no fahe informasaun ba CAC nuudar Instituisaun ida ne’ebé sai hanesan pontu vocal ba implementasaun prosesu revizaun ba auto-avaliasaun UNCAC iha Timor-Leste. Nune’e mós, iha sorumutu ne’e, partisipante sira hakotu atu forma grupu trabalhu (working group) ida ne’ebé komposta husi CAC, PDHJ, Fundasaun HAK, JSMP, Luta Hamutuk no La’o Hamutuk, atu dezenvolve termu referensia ida kona ba dezenvolvimentu estratéjia nasional ba kombate korrupsaun.
Komisáriu CAC deskrebe kona ba sorumutu ne’e hanesan pasu importante ida atu la’o ba oin hamutuk ho parseiru relevante tomak iha prosesu kombate korrupsaun iha Timor-Leste. Nia akresenta tan katak Kolaborasaun entre parseiru sira ba kombate korrupsaun ne’e importante. Durante halo aprezentasaun, Komisáriu Adjuntu ba Investigasaun no Edukasaun Kampaña, Sr. José António de Jesus Das Neves informa ba partisipante sira katak hanesan parte ida husi prosesu revizaun ba Auto-Avaliasaun Konvensaun UNCAC ba Siklu Dahuluk, se’i iha nasaun rua mak sai nuudar kritiku na’in (Reviewer) ba Timor-Leste. Nasaun rua ne’e maka Fiji no Namibia, ne’ebé tuir espetativa sira se’i mai Timor-Leste iha fulan April ka Maiu 2012. Prosesu avaliasaun iha Siklu Dahuluk UNCAC ne’e konsentra ba Kapitulu rua mak hanesan Kapitulu III kona ba Kriminalizasaun no Aplikasaun Lei no Kapitulu IV kona ba Kooperasaun Internasional.
Prokuradora Jeral Sra. Ana Maria Pessoa hato’o bem-vinda ba inisiativa pozitivu ida ne’e. Iha nia komentáriu hatete katak importansia husi estratéjia nasional ne’e maka tenki trata hanesan “estratéjia estadu” Timor-Leste nian ba kombate korrupsaun, ne’e presija tebtebes partisipasaun no kooperasaun husi parseiru sira hotu.
Sorumutu entre parseirus nasional ne’e sei la kotu. Iha tempu fulan hirak mai se’i kontinua halo exersisiu ba Revizaun ba Auto-Avaliasaun UNCAC nian no se’i iha diskusoens barak kona ba Timor-Leste nia estratéjia nasional ba kombate korrupsaun.
