“Média Enfrenta dezafiu 3 Iha Papel Produs Notisia Investigasaun Ba Krime Korrupsaun” Adjuntu Castro

“Média Enfrenta dezafiu 3 Iha Papel Produs Notisia Investigasaun Ba Krime Korrupsaun” Adjuntu Castro

Komisariu Adjuntu Comissão Anti-Corrupção (CAC) ba Asuntu Investigasaun Augusto Castro hatete, média nia papel iha prosesu luta kontra korrupsaun durante ne’e faz parte iha prosesu intergrante iha kontrolu sosiál ida forte, maibé iha dezafiu balun ne’ebé afeta mós servisu na’in media sira nia liberdade bainhira produs notisia investigativu ba indisiu krime korrupsaun.

Komisariu Adjuntu Castro ko’alia lia hirak ne’e bainhira sai oradór prinsipál iha serimónia debate Dili Dialogue Forum (DDF) 2022 ho tema “Media Challenges in Timor-Leste and Southeast Asia” ne’ebé organiza husi Conselho Imprensa (CI) Timor-Leste iha salaun Laline Lariguto Colmera Dili Sesta-Feira (26/8) ohin.

Komisariu Adjuntu Castro subliña katak, tuir reportajem CAC nian revela kontribuisaun média ba halo investigasaun ba kazu inisiál indisius krime korrupsaun nian atinje to’o pursentu 30, iha ne’ebé CAC konsege prosesa ba iha tribunál.

“Tuir reportajem CAC ninian 30% husi kazu korrupsaun ne’ebé CAC durante ne’e prosesa ba Tribunál mai husi kobertura media nian”, katak Adjuntu Castro.

Mezmu nune’e, Adjuntu Castro subliña katak, iha dezafiu barak ne’ebé jornalista ka média sira sei hasoru iha sira nia atividade kobertura lorloron no iha sira nia independénsia konstrusaun frame notisia.

Dezafiu ida mak husi artigu 285 denunsia kalunioza ne’ebé prevé iha kódigu penál. Denúnsia Kalunioza sai hanesan ameasa ba jornalista sira atu hakerek produtu média ba kazu sira korrupsaun nia, tanba iha kazu konkretu barak akontese ona ba jornalista Timoroan sira ne’ebé hakerek notisia investigativu ikus mai tenke ba hatan iha Tribunál.

“Ida ne’e dezafiu boot ne’ebé média sira hasoru ohin loron, tanba ne’e dezafia mós jornalista sira atu halo reportajen ida faktuál no iha provas. Oinsa halo kobertura ho responsavel”, adjuntu Castro afirma.

Adjuntu Castro esplika mós katak, dezafiu seluk ne’ebé média sira ohin loron enfrenta ida mak ‘embargo ekonomia’. Media sira ne’ebé krítiku demais ka foka beibeik notisia sira kazu korrupsaun ne’ebé envolve governante ka emprezariu sira, bele afeta ba kondisaun ekonomia média nian, tanba média sira bele sofre halo advertisement ka publisidade husi Guvernu no emprezariu sira ne’ebé finansia sira.

“Buat sira ne’e bele hata’uk média sira atu krítika beibeik guvernu no bele mós afeta ba fasilidade sira ne’ebé kria no fó ba média uza”, Tenik Adjuntu Castro.

Adjuntu Castro salienta tan katak, dezafiu ida seluk mak bainhira governante no emprezariu sira fó beibeik publisidade ba média bele afeta mós profesionalizmu jornalista no media na’in sira. Kuandu iha kabementu entre média ho emprezariu no governante sira ne’ebé metin los bele taka dalan ba kobertura investigativu ba iha asuntu sira korrupsaun nian.

“Fó beibeik iklan, entaun iha relasaun negosiu ne’ebé metin, média mós sei la hakerek kona-ba guvernante ka emprezariu ruma ne’ebé prátika hela indisius krime korrupsaun, tanba atu labele prezudika malu. Ho situasaun hanesan ne’e afeta tebes ba esforsu sira ba luta kontra korrupsaun”.

“Iha nasaun barak akontese, iha istila ida dehan média capture. Média ne’e sai fila-fali ‘coron’ ba ema sira para manipula faktus no dadus ba indisius krime korrupsaun ne’ebé akontese”, Adjuntu Castro Akresenta.