CAC Ezekuta Mandadu TDD Halo Buska no Apreensaun ba APORTIL Kona-ba Aluga Ro Tranship II

CAC Ezekuta Mandadu TDD Halo Buska no Apreensaun ba APORTIL Kona-ba Aluga Ro Tranship II

Dili – Ekipa Investigador Comissåo Anti-Corrupcão (CAC) Segunda-feira (16/8) ezekuta ordem juiz Ivan Patrocino Antonio iha Tribunál Distritál Dili (TDD) ho númeru NUC 007/21.CAC.TL hodi halo buska no apreensaun ba Autoridade Portuatria Timor-Leste (APORTIL) konaba aluga Ro Tranship II Gresik nian.

Ekipa Investigador CAC halo auto inkeritu ba Diretor Nasionál Diresaun Cabotagem iha APORTIL nian edifisiu iha tasi ibun Portu  Dili tamba suspeita hela kona-ba autoriza krime abuzu poder no partisipasaun ekonomia  prevé iha artigu 297 junto 299 Kodigu Penál.

Iha operasaun loron ohin, investigador CAC sira halo buska apreensaun iha fain tolu (3); gabineti Diretor Cabotagem, gabineti Prezidenti APORTIL no rezidensia Diretor Nasionál Cabotagem nian.

Objetu krimi lubuk ida ne’ebé investigador sira ohin prende hanesan komputador, dokumentus importante sira relasiona ho prosesu kontratu aluga Ro Tranship II ho ninian prosesu aprovizionamentu no pagamentu (CPV) ne’ebé Ministru José Agostinho ona.

Investigador CAC ne’ebé hetan tulun husi Polisia Nasionál Servisu Investigasaun Kriminál (PNSIK) mós lori ona Diretor Cabotagem mai iha edifisiu CAC Farol Dili hodi hakle’an informasaun kona-ba prosesu tomak lori Ro Tranship II Greasik mai to’o iha Timor-Leste iha fulan Juñu liu ba. Iha posibilidade CAC detein Diretor Cabotagem bainhira evidensia forte no sufisiente.  

Iha loron 10 fulan Junhu 2021, Komisariu Adjunto Comissão Anti-Corrupção (CAC) ba Asuntu Prevensaun no Sensibilizasaun Dr. Luis de Oliveira Sampaio orienta ekipa prevensaun korrupsaun ba halao inspeksaun ba Roo Tranship II Gresik Indonesia ne’ebé governu liu husi Ministerio Transporte no Communicação (MTC) aluga atu troka Roo Berlin Nakroma no Sukses ne’ebé avaria.

Maibe, iha prosesu inspeksaun ne’e Komisaun rekomenda ba Ministro MTC Jose Agostinho husi partidu KHUNTO ne’ebé fim de semana ne’e ba halao juramentu iha Foho Lulik Ramelau leten kontra korrupsaun atu temporariamente suspende operasaun. Tamba, tuir Komisaun nian assementu momentu neba iha prosesu aprovizionamentu aluga Roo Tranship II hamosu duvidas no fatal tebes ne’ebé bele prejudika funsionariu publiku MTC sira wainhira Ministro MTC kontinua desidi halo operasaun ba roo ne’e.

BAZE LEGAL ne’ebé gia CAC iha momentu neba hodi rekomenda ba Ministro MTC José Agostinho atu suspende temporarimente operasaun Roo Tranship II Gresik mak CAC nu’udár instituisaun independente ne’ebé hala’o nia knaar atu prevene no kombate krime korrupsaun tuir mandatu ne’ebé hatur ona iha Lei Nú. 8/2009 kona-ba Kriasaun CAC.

Iha artigu 5 Lei Kriasaun CAC, define katak Komisaun iha kompeténsia atu halibur (rekolla) no análiza informasaun hirak ne’ebé relasionadu ho kauza sira ba korrupsaun no fó-hanoin (akonsella) ba kualker instituisaun ka entidade públika sira kona-ba oinsa prevene no luta hasoru hahalok korrupsaun.

Iha artigu 9 Dekretu Lei Nú. 23/2015 kona-ba Estrutura Orgánika CAC, defini katak Unidade Inspesaun no Monitorizasaun (UIM) responsável ba apoiu partisipasaun no sensibilizasaun sosiál no emprezarial no mós monitorizasaun situasaun indikadu korrupsaun iha administrasaun direita no indireta Estadu.

Aleinde ne’e, iha Lei Medidas Prevensaun no Kombate Korrupsaun (MPCC), partikularmente iha artigu 7 kona-ba publisidade no transparénsia servisu aprovizionamentu iha setór públiku no artigu 8 kona-ba aprovizionamentu ne’ebé justu no efisiente, fó espasu ne’ebé boot ba servisu prevesaun CAC atu interven no asegura prosesu sira tuir prinsipiu sira ne’ebé lei defini tiha ona.

Bazeia ba legalidade ida ne’e CAC hala’o prosesu inspeksaun ró foun ne’e iha momentu ne’eba ho ninian deskobrementu sira revela iha relatóriu katak iha duni irregularidade prosesu aprovizionamentu.

Maske nune’e, MTC liu husi Diresaun Nasional Transporte Maritima (DNTM) nu’udar autoridade ne’ebé ezekuta mandatu bazeia ba nomeasaun husi Diretor DNTM ho númeru ofisio: MTC/098/DNTM/VI/2021 – data 01/06/2021 ho asuntu nomeasaun inspesaun téknika ba Ró-ahi Success no MTC/100/DNTM/VI/2021, datada 02/06/2021 ho asuntu nomeasaun inspesaun téknika ba Transip II.

Rezultadu inspeksaun MTC nian kontrariu ho sa mak CAC hetan iha tereñu. CAC lori ona dadus ba kruza verbalmente ho Diretor Nasionál ba Transporte Maritima. CAC rekomenda ona atu halo komparasaun no MTC halo re-inspeksaun fali tuir dadus CAC nian.

CAC estuda hela no kruza informasaun sira ne’e. Tamba prosesu sira la’o dadauk ne’e buat hotu sira halo tiha (lori tiha ró ne’e mai Timor halo tiha kontratu ho ro ne’e) depois mak foin halo prosesa selebra kontratu. Kontratu halo tiha ona mak foin orienta halo prosesu aprovizionamentu. Ida ne’e mak fatal liu,” Katak Komisariu Adjunto Luis Sampaio iha momentu ne’eba.

Tuir dadus ne’ebé iha hatudu rezultadu inspeksaun MTC nian revela totalmente kontrariu ho rezultadu inspeksun CAC nian. MTC fó buat di’ak de’it! Afinál, CAC no média mós iha oin hotu. “Entaun sira (MTC) koko ita (CAC)! Mais, ita ninian temuan (inspeksaun) ne’e kontrariu. Liu-liu buat ida substánsia liu mak iha prosesu aprovizionamentu ne’e,” Komisariu Adjunto Sampaio afirma.

Informasaun addisionál ne’ebé ekipa inspeksaun prevensaun CAC nian hetan iha tereñu momentu ne’eba revela Roo Tranship II Gresik ninian produsaun tinan 2007 no Roo Sukses ne’ebé hala’o tiha ona ninian operasaun iha Timor tinan hirak nian laran fabrikadu iha tinan 2017.

Iha roo ne’e rasik oli suli hela iha ne’ebé perigu tebes ba roo no pasajeirus sira nian salvasaun vida. Lampu sira mos kesi ho tali rafia no AC roo nian aat hodi uza fali AC ne’ebé atu instala deit ba iha uma nian. (*)